Mike Slade maakt het onderscheid tussen klinisch herstel en persoonlijk herstel.
Klinisch herstel betreft het herstel van de gezondheid: de remissie van symptomen en zo mogelijk op genezing gerichte werk van hulpverleners en behandelaars, bvb somatische, psychologische en farmacologische interventies.
Persoonlijk herstel betreft het proces van ontdekking over wie iemand is. Het wordt vaak omschreven als een zoektocht naar persoonlijke waarden en normen, naar de eigen persoonlijkheid. Het gaat om het zelf betekenis kunnen verlenen aan datgene wat in het verleden gebeurd is en het stap voor stap meer greep krijgen op het eigen leven. Persoonlijk herstel gaat dus over het proces naar een betekenisvol leven, ondanks de psychische kwetsbaarheid.
Anthony definieert “persoonlijk herstel” als volgt: “ Een intens, uniek, persoonlijk proces van verandering in iemands houding, waarden, doelen, vaardigheden en rollen. Het is een manier van leven, om een leven te leiden dat voldoening geeft, dat hoopvol is, en een bijdrage levert aan de samenleving, ondanks de beperkingen die de ziekte met zich meebrengt. Herstellen is het ontgroeien van de catastrofale gevolgen van de ziekte en de ontwikkeling van een nieuwe betekenis en een nieuw doel in iemands leven. Herstel impliceert de ontwikkeling van nieuwe betekenissen en doelen in het leven, een groeien over de grenzen van de ziekte.”
Slade vatte het in het kort samen als: “Recovery involves living as well as possible.“
Slade onderzocht samen met collega’s de internationale literatuur mbt persoonlijk herstel. Hij stelde vast dat er 5 cruciale elementen te onderscheiden zijn, die maken dat cliënten herstellen. Dit wordt het CHIME raamkader genoemd (de eerste letters uit de Engelstalige benaming:
CHIME RAAMKADER: hervinden van…
Connectedness = Verbondenheid
Zich verbonden en gewaardeerd voelen door andere mensen is een menselijke behoefte die bijdraagt tot een gevoel van welbevinden. Zelfs al heeft men minder behoefte aan directe verbondenheid met andere mensen, dan voelt men toch vaak de nood aan verbinding met plaatsen, dieren, activiteiten, overtuigingen en waarden. Het gaat om de behoefte om ergens toe te behoren of iets te delen met anderen, wat bijdraagt aan iemands identiteit en natuurlijk ook diens persoonlijke hulpbronnen (tot een netwerk van helpende relaties).
Hope and optimism = Hoop en optimisme
Hoop gaat om het geloof dat herstel mogelijk is, dat een betekenisvol leven mogelijk is, en helpt energie te mobiliseren om te werken aan de toekomst.
De grenzen die door de eigen psychische kwetsbaarheid worden opgelegd, worden niet meer als vanzelfsprekend geaccepteerd. Dát die grenzen er zijn wordt erkend en wordt vaak nog dagelijks ervaren. Maar men raakt minder bevreesd om te verkennen waar die grenzen precies liggen en tot waar ze kunnen worden opgerekt.
Het is niet onrealistisch te hopen dat herstel mogelijk is. Heel wat mensen getuigen dat ze ondanks hun psychische kwetsbaarheid, een betekenisvol leven hervonden.
Identity = Een eigen, persoonlijke identiteit
Elke mens is uniek en complex. Het is ieders behoefte om voor zichzelf te kunnen ontdekken wie men is en bepalen waar men voor staat. Iedereen heeft kwaliteiten en mindere eigenschappen. Afhankelijk van de context neemt men verschillende rollen in op zijn eigen manier. Dankzij zijn gevoel van identiteit blijft men zichzelf, terwijl men groeit en verandert, beïnvloed door zijn context.
Mensen hebben behoefte aan erkenning van hun unieke en complexe identiteit om zich goed te voelen. Het tegengestelde gebeurt wanneer men iemand reduceert tot één eigenschap of één rol (bijvoorbeeld dr rol van “patiënt”). Het gevaar bestaat dat die persoon zichzelf ook zo gaat zien, wat belemmerend werkt op zelfvertrouwen, zelfwaardegevoel, de zin om nieuwe dingen te proberen en andere rollen aan te nemen, en zo verder te groeien als persoon.
Meaning in life = Betekenisverlening aan de eigen psychische klachten en het eigen levensverhaal
Het gaat hier om betekenisgeving aan de eigen psychische klachten, aan gebeurtenissen in het eigen leven, aan de relaties daartussen en aan de wijze waarop een en ander heeft geleid tot de huidige situatie. De psychische problemen en de beperkingen als gevolg daarvan, worden niet ontkend, maar krijgen een geïntegreerde plaats in het levensverhaal en in het leven van betrokkenen.
Men probeert dus datgene waardoor men is overweldigd een plaats te geven en het eigen leven er niet langer door te laten beheersen.
Betekenis kan men bijvoorbeeld ervaren door naar iets uit te kijken, een reden te hebben om voor op te staan, ergens deel van uit te maken, ergens bij te horen, een verschil te maken voor anderen of een nieuwe hobby of interesse te ontdekken.
Empowerment = Grip op het eigen leven
Mensen hebben het nodig te voelen dat ze sterk genoeg zijn om hun doelen te bereiken. Hiertoe hebben ze zicht nodig op wat ze belangrijk vinden en welke troeven ze in huis hebben, maar ook op de eigen beperkingen en uitdagingen. Bovendien is het nodig in te zien dat anderen verschillende doelen kunnen hebben en vanuit andere waarden in het leven kunnen staan. Door te werken aan “sterker worden”, wordt iemands identiteit mee gevormd. Het gevolg is dat men zich meer bewust is van wat wel en niet controleerbaar is in zijn leven.
